• Бу нарсаларга эга бўлиш шарт эмас – оддий Zero-Waste қоидалари
• Zero Waste бўлишни истасак, нималарни сотиб олиш шарт эмас

Zero Waste ва камроқ чиқиндилар тушунчалари жамият онгида тобора кўпроқ учраб турибди. Zero Waste – бу ғоя ҳамда ижтимоий ҳаракат бўлиб, унинг мақсади чиқинди ишлаб чиқаришни имкон қадар камайтириш ва чеклашдир. Сўнгги ўн йилликлар жамият фаровонлиги ва ортиқча истеъмол даври бўлгани учун, биз секин-аста кўпроқ одамлар бу истеъмолга йўналтирилган турмуш тарзи тугаши кераклигини англаяпти, чунки сайёрамиз табиий ресурслари чекланган.

Бир неча йиллардан бери инсон фаолияти иқлим ўзгаришига ва бутун табиий экотизимнинг бузилишига сабабчи экани айтиб келинади. Ортиқча фаровонликка ўрганиб қолган жамиятлар учун янги кийим-кечак, мебел, автомобил ёки маиший техника ва электроника сотиб олиш одатга айланган, ва бу нарсалар бузилганда эмас, балки улардан чарчаганларида ва янги, замонавий, яхши, тренд бўлганини тўплаш учун амалга оширилади. Бу йилдан-йилга кийим-кечак, мебел ва бошқа чиқиндилар миқдори ўсишига жой топишни янада қийинлаштиради.

Бу нарсаларга эга бўлиш шарт эмас – оддий Zero-Waste қоидалари

Ҳар куни қўлланиладиган Zero-Waste фалсафаси ортиқча кераксиз чиқиндилар ишлаб чиқаришни камайтиришга ёрдам беради. Бир нечта оддий Zero-Waste қоидаларини билиш фойдали:

• Қайта ишлатиш: Кўплаб буюмлар қайта ишлатилиши мумкин. Мавжуд буюмларимизга ғамхўрлик қилайлик ва уларнинг умрини узайтирйлик. Агар улар бузилса, ташламайлик, аввал таъмирлашга ҳаракат қилайлик. Агар ҳақиқатан керак бўлмаса, сотиш ёки кимгадир совға қилиш мумкин.
• Камайтириш: Камроқ истеъмол қилиш камроқ чиқинди демакдир. Бу моддий буюмлар ҳамда электр ва сув истеъмолига ҳам тааллуқли.
• Рециклинг: Чиқинди ажратиш қоидаларига амал қилсак, кўп чиқинди қайта ишланиши мумкин.
• Компост: Овқат қолдиқлари, қаҳва қолдиқлари ўсимликлар учун табиий ўғитга айланиши мумкин.

Zero Waste бўлишни истасак, нималарни сотиб олиш шарт эмас

Zero-Waste саёҳатининг бошида ҳақиқатан керак бўлмаган, фақат уларсиз яшаб бўлмайди деб ўйлайдиган буюмларни сотиб олишдан воз кечишга ҳаракат қилиш мумкин. Ва аниқландики, бундай буюмлар жуда кўп бўлиши мумкин. Қуйида бир нечта мисоллар келтирилган:

• Қоғоз ошхона соғинлари – улар бир марта ишлатилгандан сўнг чиқиндига ташланади. Онамиз ва боболаримиз уларсиз мукаммал яшаган ва анъанавий қайта ишлатилувчи лён ва пахта матоларидан фойдаланган.
• Косметика падлари – бир марта ишлатиладиган падлар ўрнига бир неча марта ишлатилиши мумкин бўлган падларни сотиб олиш ёки ўзингиз тикишингиз мумкин,
• Суюқ совун – улар пластик диспенсер ёки пакетларда сотилади, кўпинча қайта ишланмайди. Бунга ўрнига қоғоз қутисида ўралган совунни танлаш яхшироқ.
• Шампунь пластик идишда – ҳар бир дўконда қоғоз қопламада ўралган шампунь тачкалари бор,
• Вакс матолар ажойиб HYPERLINK "https://biogo.pl/pl/p/Woskowijka-rozmiar-L-36x36-cm-BeePack/37439"– табиий восқа ботирилган қайта ишлатилувчи матолар, алюминий фольга хусусиятларига эга. Улар ювилиши, колбаса ёки сендвичларни ўраш, салат идишларини ёпиш учун ишлатилади,
• Мева ва сабзавотлар фольга ва идишларда ўралган, салатлар пластик сумкаларда – қайта ишлатилувчи лён сумкаларда ўралган очиқ маҳсулотларни танлаш яхшироқ.
• Пластик сумкалар – харидга тайёрланиб, материал сумкалар захирасини олиб борамиз,
• Пластик идишлардаги сув – буни осонликча сув таъминоти суви билан алмаштириш мумкин, агар шаҳримизда сув ичишга яроқлими, деб ишончсиз бўлсак, фильтрлаш мумкин,
• Олиб кетиш учун қаҳва – яна бир кераксиз пластик ва стиропор стаканлар – қаҳвани ҳар доим уйдан термос ёки термос идишида олиб кетиш мумкин,
• Фольгада ўралган чойлар – чойхоналарда вазн бўйича сотиладиган барг чойи соғлом ва мазали,
• Гўшт ва гуруч 100 г алоҳида пластик сумкаларда ўралган – каттароқ пакетни танлаш яхшироқ,
• Товуқ ювиш губкалари – ҳар куни уларнинг аслида пластикдан эканини ўйламаймиз. Савдода бамбук, пахта ва табиий сочоқлардан экологик губкалар бор.

Бу фақат бир нечта таклифлар, яна кўп имкониятлар мавжуд. Масалан, китоб сотиб олишни камайтириш ва кўпроқ кутубхоналардан фойдаланиш ёки китобларни дўстлар билан алмашиш мумкин. Яна бир жинс шим сотиб олишдан олдин, шкафимизда жуда кўп шимлар бор-ю ёки йўқлигини ўйлайлик. Агар уларнинг ярмини киймасак, ташлаш ўрнига совға қилиш ёки сотиш ҳақида ўйлайлик. Шунингдек, ишлатилган кийим сотиб олишимиз мумкин. Иккинчи қўл кийим экологик жиҳатдан фойдали. Бу кийимга иккинчи ҳаёт беради, чиқиндихонага ташланмайди. Шу йўл билан камбағал мамлакатларда ишлаб чиқарилган кийимларнинг филиалларида сотиб олишни ҳам чеклаймиз. Оммавий ишлаб чиқарилган кийим бутун дунёга ташилади, бу эса атроф-муҳитга салбий таъсир кўрсатади. Кийим ишлаб чиқариш кўплаб ичимлик сувини сарфлайди, сувни ифлосланишига сабабчи бўлади ва дунё бўйича 10% карбон диоксид чиқиндиларига сабабдир.