Περιεχόμενο:

• Τι είναι η μελατονίνη;
• Πού βρίσκεται η μελατονίνη;
• Μελατονίνη ως συμπλήρωμα διατροφής
• Με τι δεν πρέπει να συνδυάζεται η μελατονίνη και ποιες είναι οι αντενδείξεις; για τη χρήση του;

Τα προβλήματα ύπνου εμφανίζονται όλο και πιο συχνά. Έρευνες δείχνουν ότι μέχρι και το ήμισυ των ανθρώπων αντιμετωπίζουν δυσκολίες στον ύπνο ή κακή ποιότητα ύπνου. Αυτά είναι ανησυχητικά δεδομένα που όχι μόνο υποδεικνύουν την παραμέληση ενός υγιούς ημερήσιου ρυθμού, αλλά και αντικατοπτρίζουν τους περιορισμούς και τις πιέσεις της σύγχρονης ζωής.

Η καθημερινή βιασύνη των σκέψεων, οι ανησυχίες για τα οικονομικά, η ασφάλεια της εργασίας και η αβεβαιότητα για το μέλλον οδηγούν πολλούς ανθρώπους να ζουν σε συνεχή ένταση. Η ζωή σε μια τέτοια κατάσταση αποτελεί μεγάλη πρόκληση και γίνεται όλο και πιο δύσκολο να αναπτυχθούν μηχανισμοί αντιμετώπισης του στρες. Επομένως, είναι απαραίτητο να ληφθούν κατάλληλα μέτρα το συντομότερο δυνατό για να προληφθούν τα αυξανόμενα προβλήματα και οι μακροπρόθεσμες συνέπειές τους.

Ο υγιής ύπνος είναι ένα αποτελεσματικό όπλο στη μάχη κατά του στρες, αλλά η ένταση συχνά δυσκολεύει τον ύπνο. Εδώ έρχεται το μελατονίνη για να σώσει – μια φυσική ορμόνη που ρυθμίζει τον κιρκάδιο ρυθμό και υποστηρίζει την αναγεννητική ανάπαυση. Μάθετε πώς λειτουργεί και γιατί αξίζει να αξιοποιήσετε τις πολύτιμες ιδιότητες της μελατονίνης.

Τι είναι η μελατονίνη;

Μελατονίνη παίζει καθοριστικό ρόλο στη ρύθμιση του κιρκάδιου ρυθμού στα θηλαστικά. Παράγεται από την τρυπτοφάνη, ένα αμινοξύ που βρίσκεται στη διατροφή, μέσω μιας πολύπλοκης μεταβολικής διαδικασίας στην οποία συμμετέχει και η σεροτονίνη – ένας σημαντικός νευροδιαβιβαστής και ορμόνη. Η παραγωγή της μελατονίνης γίνεται κυρίως στην επίφυση, έναν μικρό αλλά έντονα αγγειωμένο αδένα στο κεντρικό μέρος του εγκεφάλου. Η νευροορμόνη δεν αποθηκεύεται στην επίφυση, αλλά απελευθερώνεται παλμικά στην κυκλοφορία του αίματος και διανέμεται σε όλο το σώμα.

Το επίπεδο της μελατονίνης στο σώμα ποικίλλει και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ώρα της ημέρας. Το βράδυ αυξάνεται η συγκέντρωσή της, σηματοδοτώντας τον επερχόμενο ύπνο. Το πρωί όμως το επίπεδο μειώνεται, δίνοντας το σήμα για ξύπνημα και δραστηριοποίηση.

Πού βρίσκεται η μελατονίνη;

Η μελατονίνη είναι μια νευροορμόνη που υπάρχει στα σπονδυλωτά και παίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση διαφόρων βιολογικών διαδικασιών. Παράγεται κυρίως από την επίφυση και η σύνθεσή της συνδέεται στενά με τον κύκλο ημέρας-νύχτας. Η δραστηριότητα αυτής της εκκριτικής αδένας ρυθμίζεται από το φως και ειδικά κύτταρα – οι πεϊναλοκύτταρα – της επιτρέπουν να λαμβάνει φωτεινά σήματα από τον αμφιβληστροειδή. Ανάλογα με τον ημερήσιο φωτεινό ρυθμό, τα πεϊναλοκύτταρα εκκρίνουν μελατονίνη τόσο στο αίμα όσο και στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό.

Εκτός από την επίφυση, η μελατονίνη βρίσκεται και σε άλλα όργανα και κύτταρα του σώματος και εκτελεί εκεί διάφορες, και τοπικές, λειτουργίες. Παρουσιάζεται σε δομές όπως:

• Αμφιβληστροειδής,
• Μυελός,
• Πεπτικό σύστημα,
• Δέρμα,
• Γονάδες,
• Λεμφοκύτταρα,
• Αιμοπετάλια.

Η μελατονίνη λειτουργεί σε αυτές τις δομές ως αντιοξειδωτικό και αντιφλεγμονώδες προστατευτικό μέσο, που συμβάλλει στην προστασία από το οξειδωτικό στρες, τις λοιμώξεις και τις επιδράσεις τοξινών. Επειδή η μελατονίνη δρα εκεί όπου παράγεται, έχει την ικανότητα να εξουδετερώνει βλαπτικούς παράγοντες στο σώμα.

Το ενδιαφέρον για το Μελατονίνη όμως ξεπερνά το ανθρώπινο σώμα. Η παρουσία της έχει βρεθεί και σε φυτά. Για παράδειγμα, οι ρίζες, τα άνθη και οι σπόροι ορισμένων φυτικών ειδών περιέχουν υψηλές συγκεντρώσεις αυτής της ορμόνης. Σε τέτοιες περιπτώσεις, λειτουργεί ως προστατευτικός παράγοντας σε δυσμενείς περιβαλλοντικές συνθήκες, όπως η υπερβολική έκθεση σε υπεριώδη ακτινοβολία. Επιπλέον, η μελατονίνη που περιέχεται στα φυτά που χρησιμοποιούνται στην παραδοσιακή κινεζική ιατρική και σε εναλλακτικές θεραπείες μπορεί να επηρεάσει το σώμα των ανθρώπων που την καταναλώνουν και να αναπτύξει θεραπευτικές ιδιότητες.

Μελατονίνη ως συμπλήρωμα διατροφής

Η μελατονίνη κερδίζει δημοτικότητα τόσο ως φάρμακο όσο και ως μη συνταγογραφούμενο συμπλήρωμα διατροφής σε άτομα που αναζητούν φυσικούς τρόπους βελτίωσης της ποιότητας του ύπνου. Η χρήση της βοηθά στη σημαντική μείωση του χρόνου που απαιτείται για να αποκοιμηθεί κανείς, στη μείωση των νυχτερινών αφυπνίσεων και έχει θετική επίδραση στο βάθος και την αποκατάσταση του ύπνου. Εκτός από τη παραδοσιακή χρήση της ως υπνωτικό, η μελατονίνη είναι επίσης πολύ χρήσιμη για όσους αλλάζουν ζώνη ώρας (στην περίπτωση του λεγόμενου συνδρόμου jetlag) καθώς και για όσους εργάζονται νύχτα. Μπορεί να διευκολύνει αποτελεσματικά τη μετάβαση του σώματος σε έναν νέο κιρκάδιο ρυθμό.

Μια ακόμη σημαντική χρήση της μελατονίνης είναι η ρύθμιση του κύκλου ύπνου-αφύπνισης σε τυφλούς ανθρώπους, των οποίων η ενδογενής παραγωγή μελατονίνης μπορεί να είναι διαταραγμένη. Αυτό επιτρέπει σε αυτούς τους ανθρώπους να προσαρμόζουν καλύτερα τον ύπνο τους στους φυσικούς βιολογικούς κύκλους.

Επιπλέον, έρευνες δείχνουν ότι Σκευάσματα μελατονίνης Επιπλέον, συμβάλλουν στη μείωση των μυϊκών σπασμών, ιδιαίτερα στη φάση REM του ύπνου, κάτι που μπορεί να έχει θετική επίδραση στην αποκατάσταση του σώματος. Στην αγορά υπάρχουν διάφορες μορφές σκευασμάτων με μελατονίνη, όπως δισκία, υγρές λύσεις και σπρέι, επιτρέποντας την προσαρμογή της χρήσης στις ατομικές προτιμήσεις του χρήστη.

Με τι δεν πρέπει να συνδυάζεται η μελατονίνη και ποιες είναι οι αντενδείξεις για τη χρήση της;

Η λήψη μελατονίνης μαζί με άλλα φάρμακα μπορεί να αλλάξει τη συγκέντρωσή της στο αίμα. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται όταν συνδυάζεται με ηρεμιστικά (βενζοδιαζεπίνες, οπιοειδή, αντιισταμινικά), καθώς μπορεί να προκαλέσει διαταραχές σκέψης και συντονισμού, ειδικά σε ηλικιωμένους. Μετά τη λήψη μελατονίνης, δεν πρέπει να οδηγείτε ούτε να εκτελείτε πολύπλοκες εργασίες.

Η μελατονίνη μπορεί να μειώσει την αποτελεσματικότητα των αντιπηκτικών, αυξάνοντας τον κίνδυνο αιμορραγίας, και να μειώσει την αποτελεσματικότητα των αντιεπιληπτικών. Φάρμακα που επηρεάζουν τον μεταβολισμό στο ήπαρ, όπως το ομεπραζόλη, μπορεί να αυξήσουν τις τιμές του ήπατος, ενώ άλλα, όπως η καρβαμαζεπίνη, μπορεί να τις μειώσουν.

Άτομα με ηπατική νόσο θα πρέπει να συμβουλευτούν γιατρό σχετικά με τη χρήση της μελατονίνης. Αντενδείξεις για τη χρήση περιλαμβάνουν: νεφρική ανεπάρκεια, ορμονικές διαταραχές, αυτοάνοσα νοσήματα, ρευματοειδή αρθρίτιδα, κατάθλιψη, εγκυμοσύνη και θηλασμό.

Η κατανάλωση αλκοόλ με μελατονίνη αυξάνει τον κίνδυνο παρενεργειών όπως αναπνευστικά προβλήματα, ζάλη και βλάβες στο ήπαρ.